We hebben het hier over de schoorsteenmantel, over de bekleding van schoorstenen in Brusselse woningen van het begin van de 20e eeuw. Deze mantel wordt traditiegetrouw met marmerplaten uitgevoerd. Er bestaan echter ook bekledingen uit Franse kalksteen of, iets zeldzamer, hout.
ALGEMENE INSPECTIE
Het gaat er hier om na te gaan of het element of het materiaal nog in goede staat is, of het veranderingen heeft ondergaan en of het nog de moeite waard is om het te bewaren zoals het is. Er moeten meerdere vragen worden gesteld:
a. zijn de marmeren elementen gebarsten of beschadigd?
“ Bij afgesplinterde stukjes kan een vakman het marmer plaatselijk herstellen door een product dat het materiaal en de tint nabootst. Gaat het om een grotere breuk, dan kunnen herstellingen uitgevoerd worden met panelen van een soortgelijk marmer (deze schouwen waren veel voorkomend in Brussel en dezelfde steen kan teruggevonden worden). ”
Bron: materiaalfiche “ schoorsteenmantel in marmer ”, Homegrade-spel.
b. waren de elementen geverfd?
In sommige gevallen werden de schoorstenen geverfd. Als u de schoorsteen in zijn oorspronkelijke staat wilt herstellen of er de bestanddelen van wilt recupereren voor een andere toepassing, zal het over het algemeen mogelijk zijn om de verf te verwijderen.
Vraag om raad in een doe-het-zelfwinkel om de geschikte methode of het geschikte product te gebruiken (bijvoorbeeld de verf afkrabben met een spatel of een oplosmiddel dat het gesteente niet beschadigt).
ONDERHOUD
Het materiaal onderhouden zodat het er mooi blijft uitzien en langer meegaat.
“ Het is perfect mogelijk deze te bewaren als schoorsteenmantel of als versiering. Ze getuigt van de geschiedenis van het huis. Het volstaat om het marmer te reinigen met lauw water en plantaardige zwarte zeep. Opgelet: gebruik geen zure producten zelfs al zijn ze natuurlijk (bleekwater, kalkwerend product, azijn, citroen), die het marmer onherstelbaar aantasten. Bescherm het marmer en doe het daarna glanzen door middel van kleurloze bijenwas. ”
Bron: materiaalfiche “ schoorsteenmantel in marmer ”, Homegrade-spel
DECONSTRUCTIEMETHODE
Om uw elementen te demonteren, moet u een aantal stappen volgen:
- Kennisnemen van het element: benaming van de materialen en voorafgaande inspectie (raadpleeg punt 1. Algemene inspectie)
- Voorbereiding van het gereedschap, de uitrustingen en de tijd die nodig is om de demontage uit te voeren
- Demontage
Momenteel hebben slechts een aantal elementen een gedetailleerde verklarende fiche van de te volgen procedures.
Er bestaat nog geen demontagefiche voor marmeren schoorstenen, maar hieronder vindt u niettemin enkele adviezen met betrekking tot dit element:
“ Het is perfect mogelijk de schoorsteenmantel te demonteren en hem op een andere plaats opnieuw te monteren (ook al wordt er vaak de voorkeur aan gegeven om het marmer voor een andere toepassing te hergebruiken). De marmerplaten zijn in principe nauwelijks vastgegoten: ze zijn ineengevoegd of aan elkaar bevestigd door middel van koperen haken, en op de draagconstructie gelijmd met gips dat bij het demonteren gemakkelijk loskomt. Het geheel kan daarna opnieuw elders gemonteerd worden of doorverkocht worden op tweedehandssites. De platen zijn dun, meestal 2 cm, en kunnen dus breken. Men moet zorgvuldig zijn en weten hoe dit aan te pakken, door in de goede richting te demonteren ten opzichte van de ineenvoeging (meestal door van boven te beginnen). Bij twijfel voor het demonteren kunt u beroep doen op een professional, want het zou spijtig zijn dat ze breken. ”
Bron: materiaalfiche “schoorsteenmantel in marmer”, Homegrade-spel
HERGEBRUIK
De schoorsteenmantel kan ongewijzigd in een andere woning worden teruggeplaatst. Het is tegenwoordig evenwel gebruikelijker om de marmerplaten als grondstof te gebruiken voor de vervaardiging van verschillende elementen: vensterbanken, werkbladen voor meubels of keukens, badkamers …
Voorbeeld van hergebruikt marmer: de ijstoonbank van ijssalon Gaston.
MET WIE CONTACT OPNEMEN OM TE …
Dit punt zal u helpen om contacten en adressen te vinden om het materiaal de kans op een tweede leven te schenken, en u in het uiterste geval vertellen waar u heen moet als u het materiaal wilt afvoeren.
a. Renoveren
- In het Register van de beroepen van het architecturaal patrimonium (http://www.patrimoine-metiers.be/companies/search) vindt u een goedgevuld adresboekje van professionals die in verschillende branches van de bouw werken. Deze professionals zullen u van dienst kunnen zijn om bepaalde elementen van uw woning op te knappen, te renoveren of aan te vullen.
- Raadpleeg ook het tabblad contact en partners ” voor een lijst van nuttige personen
b. Schenken / verkopen
- U kunt uw elementen verkopen of kopen op de tweedehandssites.
- Via Opalis vindt u gemakkelijk handelaars in schoorstenen: https://opalis.be/nl/handelaars/rooster?combine=&materials=544
c. Recycleren
Tekst van Homegrade over de afdanking van marmer:
“ Het gaat echt om “downcycling”: in het sorteercentrum is er weinig kans dat het marmer door een handelaar gerecupereerd wordt, het zal waarschijnlijk bij het “inert afval” gegooid worden en daarna vermalen worden tot granulaten die hergebruikt worden voor wegfunderingen of in de betonproductie. Spijtig, want dit element is nog zeer waardevol, vooral omdat marmer schaars en duur wordt. ”
Bron: materiaalfiche “ schoorsteenmantel in marmer ” Homegrade
Sorteercentra in Brussel, Recypark voor particulieren:
https://www.arp-gan.be/nl/Recypark.html
Professionals moeten zich tot sorteercentra voor professionals richten. Raadpleeg het tabblad “Afval” in het menu “nuttige informatie” voor meer informatie over de ophaalplaatsen.